Transcript „Ksiądz Stanisław Konarski – nasz współczesny” Wykonał: Sebastian Bryła Kim był ks. Stanisław Konarski? Hieronim Franciszek Konarski herbu Gryf, (ur.

„Ksiądz Stanisław Konarski –
nasz współczesny”
Wykonał: Sebastian Bryła
Kim był ks. Stanisław Konarski?
Hieronim Franciszek Konarski herbu Gryf, (ur. 30
września 1700 w Żarczycach Dużych, zm. 3 sierpnia 1773
w Warszawie) – dramatopisarz, poeta, tłumacz, edytor,
pedagog, publicysta, reformator szkolnictwa i założyciel
Collegium Nobilium w roku 1740, pijar, nazywany
„patriarchą polskich pijarów”. Pochodził ze szlacheckiej
rodziny, jego matka – Helena z Czermińskich, blisko
spokrewniona z możnym rodem Tarłów. Ojciec Jerzy
piastował godność miecznika sandomierskiego, a później
kasztelana zawichojskiego. Stanisław Konarski wcześnie
stracił rodziców, po ich śmierci znalazł się pod opieką wuja
Antoniego Czermińskiego, kasztelana zawichojskiego.
W roku 1709 oddany został do kolegium pijarskiego
w Piotrkowie, mieście trybunalskim. W roku
1715, po ukończeniu szkół, wstąpił do zakonu
pijarów i rozpoczął nowicjat w Podolińcu, tak jak
jego bracia: Stanisław i Władysław. W Podolińcu
przez 7 lat związany jest ze sławnym w całej
Polsce, bardzo zasłużonym Kolegium Pijarów,
specjalizuje się w naukach humanistycznych,
zostaje nauczycielem składni i poezji, a także
zajmuje się pracą katechetyczną i filozofią. W
1722 – wysłany został przez władze zakonne do
Warszawy jako nauczyciel retoryki w tamtejszym
kolegium pijarskim. Było to dla młodego
Konarskiego wspaniałą okazją do kształcenia
wymowy, wygłaszania mów, oracji i
okolicznościowych kazań. W tych latach powstają
jego pierwsze dzieła – cykl wierszy do Matki
Boskiej.
Stanisław Konarski wiecznie żywy
Ostatnie chwile życia spędził Konarski w celi zakonnej, cierpiąc na
długotrwałą, śmiertelną chorobę. Umierał upokorzony bardziej chyba I
rozbiorem Polski niż własną chorobą. Konarski nie ma właściwie swojego
grobu, zmarł 230 lat temu, ale przecież „nie wszystek umarł”, wciąż żyje w
sercach kolejnych pokoleń Polaków.
O stałej obecności Księdza Konarskiego w pamięci
potomnych świadczą w czasach współczesnych:
• szkoły jego imienia
• nazywane jego imieniem ulice
• Uroczyście obchodzone jego jubileusze (w roku
1900 - w 200 - lecie urodzin Konarskiego w
kościele w Złotnikach w pobliżu Jędrzejowa,
gdzie został ochrzczony, poświęcono tablicę z
brązowym medalionem z napisem „ Mężowi
pełnemu jasnowidzącego rozsądku i twórczej
działalności społecznej”
Twórczość i reformy ks. Stanisława Konarskiego
Twórczość literacka Konarskiego związana była głównie z walką o czystość
języka polskiego „O poprawie wad wymowy” -1741. Napisał podręcznik
retoryki, tłumaczył klasyków francuskich. Jest autorem zbioru wierszy
„Opera lirica”.
Stanisław Konarski był nie tylko pisarzem politycznym, ale także poetą,
dramatopisarzem, językoznawcą autorem podręczników. Spod jego pióra
wychodziły także utwory literackie - wiersze pisane po łacinie i po polsku
oraz rozprawy pedagogiczne, filozoficzne i polityczne. Bez wątpliwości
najsławniejszym dziełem Konarskiego jest rozprawa pt. „O skutecznym rad
sposobie, albo o utrzymywaniu ordynaryjnych sejmów 1760 roku” - w
książce tej adresowanej do „Nieczytelnika” zawarł autor program
postępowych reform społecznych i politycznych, wypowiadając
zdecydowaną walkę z anarchią szlachecką.
Człowiek porządny to taki, który nie występuje przeciwko honorowi, nie
oszukuje, dotrzymuje słowa i szanuje prawo. Jedyną gwarancją tego
zachowania jest religia, która nakłania do dobrego i odstrasza od złego,
przekształca grzeszną naturę człowieka skalaną grzechem pierworodnym.
Interesujący jak na owe czasy był pogląd Konarskiego, iż wszyscy ludzie są
równi. Prawdziwe szlachectwo rozumiał jako kultywowanie cnoty,
krytykował moralne wykroczenia szlachty – dumę, pychę, pieniactwo i
pijaństwo. Za pierwszą cnotę w wychowaniu moralnym uważał
posłuszeństwo.
Reforma szkolnictwa ks. Stanisława Konarskiego
dotyczyła przede wszystkim zmian w programie
nauczania. Były one jednak starannie przygotowane
i oparte na podstawowych założeniach
reformatorów dotyczyły wdrożenia ucznia do
samodzielnego i logicznego myślenia, poznania
ludzkiej psychiki, nauczenia stylistyki i retoryki,
ukazania wzoru doskonałej wymowy. Wielką rolę
przywiązywano do ćwiczeń, odpowiednio
dobranych do wieku uczniów.
Stanisław Konarski postulował w szkolnictwie:
• nacisk na wiedzę praktyczną
• nauczanie przedmiotów przyrodniczych
• nauczanie języka narodowego
• odsunięcie na dalszy plan łaciny i retoryki
• odrzucenie pustej erudycji
• wprowadzenie zajęć manualnych i fizycznych
• postawę chrześcijańską
• duchowy rozwój ucznia
Praca nad słownictwem i walką o czystość języka
Szkoły pijarskie nie szukały wielkiego kunsztu pisarskiego, ale pracowały nad
wykształceniem rzemieślników słowa, którzy, nawet mimo nikłego polotu
pisarskiego - po skończonej edukacji - umieli posługiwać się wieloma
formami wypowiedzi. Autorzy współcześni Konarskiemu podkreślali
wielką rolę języka polskiego w szerzeniu wiedzy obywatelskiej
wychowanków. Nie chodziło tu jednak o kwiecistość słowa, jak w wypadku
mów barokowych, ale przede wszystkim o siłę argumentacji.
To zagadnienie stanowiło szczególną troskę szkół pijarskich.
Chodziło o to, aby uczniowie potrafili samodzielnie formułować
wypowiedzi ustne i pisemne, szczególnie w ostatnich latach
nauki. Z zapisków funkcjonowania szkół wiemy, że każdy uczeń
w ciągu roku był zobowiązany napisać 100 ćwiczeń
stylistycznych, które skrupulatnie sprawdzał i poprawiał
nauczyciel. Wśród nich wymieniano: 10 bajek, 15 opowiadań, 5
mów pochwalnych, 20 tez, 20 chryj (krótka rozprawa
retoryczna) oraz 40 listów. Co czwarta z tych prac miała być
napisana po polsku, a pozostałe po łacinie. Jednak z biegiem lat
proporcje te zmieniały się na korzyść języka polskiego. Ważne
odnotowania pozostaje polecenie Stanisława Konarskiego, aby
żadna z praca nie przekraczała jednej strony.
Teksty literackie zaczęły pojawiać się na wiele różnych sposobów. Uczniowie
tych szkół potrafili literaturę nie tylko czytać, ale także analizować,
tłumaczyć i tworzyć. Szczególną wagę przywiązywano do prywatnej
lektury, do której zachęcano poprzez kupno przez wychowanka danej
książki. Propagowano wypożyczanie sobie książek nawzajem. Konarski
zalecał w swoich szkołach odkładanie pewnych sum na powiększanie
księgozbioru oraz ofiarowywanie wychowankom, w ramach nagrody,
pozycji książkowych.
Stanisław Konarski pisał nawet: "(...) Samo już
czytanie książek kształci ludzi. Im więcej się
czyta, im lepsze książki, tym bardziej kształcą
one swoich czytelników. (...) Słowem, gdyby
w każdej klasie nie było nic innego jak tylko
czytanie i objaśnianie autorów to i tak
uczniowie robiliby wielkie postępy". Wiedział
bowiem doskonale, że czytając najlepsze
dzieła literackie, uczniowie mimochodem
przejmowali sposób formułowania
wypowiedzi i słownictwo charakterystyczne
dla poszczególnych autorów. Konarski pisał:
"Do nauczania i uczenia się te trzy środki
pomocnicze są nieodzowne: po pierwsze książki, po drugie - książki, po trzecie książki, bez nich nic nie pomogą nasze
wysiłki".
W systemie Stanisława Konarskiego jako równorzędny pojawił się język
polski. Uczniowie jednak mieli dbać zarówno o czystość języka
polskiego, jak i łaciny, unikając w obu obcych wtrąceń. Sam Konarski
przygotował nowy podręcznik gramatyki łacińskiej (1741) oraz wydał
dzieło "O poprawie wad wymowy" (1741).
Wychowanie według Stanisława Konarskiego
Stanisław Konarski dobrze widział o tym, że w wychowaniu młodego
człowieka potrzeba etyki i dobrej moralności. W jego podejściu widać
wnikliwe i krytyczne spojrzenie na zakorzenione wśród młodego pokolenia
wady oraz chęć zaradzenia temu niewątpliwemu niebezpieczeństwu. W
swoich utworach bardzo jasno piętnował on postawy, które nie powinny być
obecne w wychowaniu młodego pokolenia Polaków. Jest to konsekwencja
stwierdzenia Konarskiego, że "(...) celem wszystkich szkół jest (...) nie
tylko rozwijanie umysłów za pomocą nauki i umiejętności, lecz przede
wszystkim uszlachetnienie serc i dusz (...)".
Konarski chciał wychować człowieka na uczciwego obywatela - zarówno w
stosunku do innych, jak i do całego społeczeństwa. Dla niego człowiek
uczciwy to taki, który zachowuje zawsze zasadę sprawiedliwości, a zatem
oddaje każdemu to, co się mu należy. Człowiek sprawiedliwy to ten, kto jest
uczciwy osobiście, a człowiek posłuszny to dobry obywatel. Drugą podporą
tej sfery wychowania było praktyczne zastosowanie przysłowia: "Nie czyń
drugiemu, co tobie niemiłe". Pracę tę jednocześnie wiązał z wychowaniem
religijnym.
Ks. Stanisław Konarski bardzo wielką wagę przywiązywał również do
wychowania obywatelskiego. Bo dzięki niemu - niezależnie jaki rodzaj
życia będą wychowankowie prowadzili - to zawsze powinni służyć
Ojczyźnie "(...) albo radą, albo z bronią w ręku (...) kształcąc lub formując
serce - cnotami, umysł - naukami, a ciało - ćwiczeniami".
Wychowanie w szkołach pijarskich, zreformowanych przez Konarskiego, kładło
nacisk nie tylko na dbanie o rozwijanie dobrych gustów wychowanków, ale także
na ich kulturę i czystość zewnętrzną. Przyczyniała się do tego nauka dobrego
wychowania, która skupiała się przede wszystkim na wyglądzie zewnętrznym,
zachowaniu w różnych sytuacjach oraz odpowiednim dobieraniu żartów w
towarzystwie. Nie była to jednak tylko nauka teoretyczna, gdyż wychowankowie
"Collegium Nobilium" często bywali na dworach szlacheckich i dworze
królewskim, gdzie w sposób praktyczny mogli wykorzystać swe wiadomości
zdobyte w szkole.
W systemie wychowawczym Konarski wykorzystywał formy dotąd nieznane.
Narzędziem wychowania stał się teatr, a szczególnie prezentowane w nim
sztuki oraz sejmiki szkolne - formy dyskusji stron przeciwnych, na których
prezentowane były idee reformy państwa oraz piętnowane błędy
pogrążające kraj w chaosie. Miały one także praktycznie nauczyć
wychowanków argumentacji "za" lub "przeciw" sprawie, na której im
zależało.
Jego wielkie zasługi dla Ojczyzny zostały docenione za życia. W roku 1765
król Stanisław August Poniatowski przyznał Stanisławowi Konarskiemu
unikalny numizmat własnego projektu z portretem odznaczonego i
inskrypcją: „SAPERE AUSO” - temu, który odważył się być mądrym”. Na
rewersie medalu wyobrażono główny powód nadania zaszczytnego miana dwie grube księgi autorstwa Konarskiego z tytułami w języku łacińskim: „O
poprawie wad wymowy” i ”O skutecznym rad sposobie”. Księgi ozdobione
zostały wieńcem dębowym symbolizującym cnoty obywatelskie.
Konarski wciąż obecny jest wśród nas
-Szlak im. ks. Stanisława Hieronima Konarskiego
Szlak został wytyczony na zlecenie
Stowarzyszenia im. Ks. Stanisława
Konarskiego z okazji Jubileuszu 300
urodzin Konarskiego. Wiedzie on od
przystanku PKS w Jedlnicy poprzez
Małogoszcz, aż do samych Żarczyc
Dużych, gdzie pod kościołem
parafialnym znajduję się tablica
poświęcona temu Wielkiemu Polakowi.
Urokliwa trasa turystyczna niewątpliwie
jest niezwykłą lekcją historii.
- ks. Stanisław Konarski- patron naszej szkoły
Do 12 października 2002 szkoła mieściła
się w budynku należącym do Liceum
Ogólnokształcącego im. Mikołaja Reja w
Jędrzejowie. Tego dnia szkoła zmieniła siedzibę.
Przenieśliśmy się do nowego budynku
przy ul. Przypkowskiego 49, który znajduje się w
czołówce najnowocześniejszych szkół w Polsce.
17 czerwca 2010 roku oddana została do
użytku długo oczekiwana hala sportowa
oraz kompleks boisk. Dzięki temu zajęcia z
wychowania fizycznego, zarówno podczas
dobrej jaki i złej pogody odbywają się w
profesjonalnych warunkach.
Złote myśli ks. Stanisława Konarskiego
„CELEM WSZYSTKICH SZKÓŁ JEST PRZEDE WSZYSTKIM
USZLACHETNIENIE SERC I DUSZ”
„DOKŁADAJCIE WSZELKICH STARAŃ, KSZTAŁCĄC SERCE - CNOTAMI,
UMYSŁ-NAUKAMI, CIAŁO - ĆWICZENIAMI”
„MIEJMY ODWAGĘ BYĆ MĄDRYMI, ABYŚMY UMIELI ODRÓŻNIAĆ
DOBRO OD ZŁA”
„DUŻO CZYTAJ, BO LEKTURA PRZYCZYNIA SIĘ DO WYKSZTAŁCENIA
CNOTLIWYCH I WIELKICH MĘŻÓW RZECZYPOSPOLITEJ”
„NIE USTĘPUJ PRZED ZŁYMI LUDŹMI, PRZECIWNIE – ŚMIAŁO WYSTĘPUJ
PRZECIW NIM”
„BĄDŹ MĄDRY, BO CZŁOWIEK MĄDRY JEST DLA PRZYJACIÓŁ SZCZERY I
WIERNY, A NIEPRZYJACIOŁOM WYBACZA”
KONIEC
Bibliografia
• http://pl.wikipedia.org/wiki/Stanis%C5%82aw_Konarski
• http://portalwiedzy.onet.pl/39403,,,,konarski_stanislaw,haslo.html
• http://www.opoka.org.pl/biblioteka/T/TA/TAK/0202V_01.html
• http://www.zsp1.jedrzejow.com.pl/index/nasz-patron
• http://www.itvjedrzejow.pl/index.php?option=com_content&view=arti
cle&id=63:szlak-im-ks-stanisawa-hieronimakonarskiego&catid=20&Itemid=152