Transcript Ռոյալթիներ
Հանքարդյունաբերություն և սոցիալ-տնտեսական զարգացում. Հայաստանի ընտրուղիները Մեկօրյա համաժողով Ուրբաթ, Նոյեմբեր 30, 2012, 9:30-17:30 Հանքարդյունաբերության դերը Հայաստանի տնտեսության մեջ Էրիկ Գրիգորյան [email protected] Հեռ. +37455667707 Տնտեսական մեխանիզմները • Բնապահպանական վճարների մասով` օդի (շարժական և անշարժ աղբյուրներից), ջրի աղտոտւմ, շրջակա միջավայրին վնաս պատճառող ապրանքներ արտադրություն և օգտագործում, թափոնների տեղադրում • Բնօգտգագործման վճարների մասով` ստորերկրյա բնական ռեսուրսների, ջրերի և կենսառեսուրսների օգտագործում, ռոյալթիներ Հավաքագրման տվյալներ • 2012 թվականի հունվար-հուլիսին 13.3 մլրդ դրամ բնօգտագործման և բնապահպանական վճարներ` կազմելով հարկերի և տուրքերի 3.3%-ը: • Նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածի համեմատ աճել են 81.3%-ով • Պայմանավորված «Բնապահպանական և բնօգտագործման վճարների մասին» ՀՀ օրենքում, ինչպես նաև զուգահեռաբար «Ընդերքի մասին» ՀՀ օրենսգրքում կատարված փոփոխություններով, Ռոյալթիներ • Բազմաթիվ երկրներում բնօգտագործման վճարը կիրառվում է ռոյալթիի հետ մեկտեղ, որտեղ բնօգտագործման վճարը համարվում է ռեսուրսի օգտագործման վճար, իսկ ռոյալթին` գերշահույթներ ապահովող ոլորտից վճարվող լրացուցիչ հարկատեսակ: • Հայասանում միայն Ռոյալթի, որը չի խրախուսում ռացիոնալ օգտագործումը, էական չէ ինչքան ռեսուրս են արդյունահանում, էական է հասույթի գինը ? Օգուտներ • Ուղղակի և անուղղակի հարկեր • Սոցիալական փոփոխություններ և աշխատավարձեր • Տնտեսության մեջ բազմապատկիչի դեր • Հարակից ճյուղերի զարգացման միտումներ Վնասներ • Շրջակա միջավայրին հասցված վնաս, որը հետագայում ծանրանում է հանրության վրա • Ռեսուրսների գերշահագործում • Առողջապահապան խնդիրներ • Գյուղատնտեսության և տուրիզմի զարգացման խոչընդոտներ Ներկա իրավիճակ- օգտագործում • Հանքարդյունաբերության ոլորտի արտոնյալ վիճակ, ինչը նշանակում է, որ հասարակության բացառիկ սեփականությունը հանդիսացող ռեսուրսների չնչին գումարներով իգտագործում, այսինքն ռեսուրսների օգտագործման մասով շահագործողները արդեն ստանում են լրացուցիչ արտոնություններ Միջազգային ցուցանիշներ • Ռուսաստանում այն կազմում է 3.8-8.3%, Կանադայում 10-16%, • Չիլին, 5-14%, • Կոլումբիայում 4-6%, • Հարավային Աֆրիկայում 10 %, • Ավստրալիայում մինչև 4.5% Ներկա իրավիճակ- աղտոտում • Թափոնների տեղադրման համար վճարներ` 4-ից մինչև 1-ին դասի համապատասխանաբար 1500 դրամից մինչև 48 000 դրամ/տոննա դրույքաչափերով, ոչ վտանգավոր թափոնների համար 600 դրամ/տոննա և հողածածկույթի քանդման և շինարարության հետևանքով առաջացած ոչ վտանգավոր թափոնների համար 60 դրամ/տոննա դրույքաչափով: Ներկա իրավիճակ- աղտոտում • ԱՎԾ տվյալներով արտադրված թափոնների 99.66% բաժին է ընկնում Սյունիքիմարզին, որը չի հարկվում • Ամենացածր դրույքաչաի դեպքում առնվազն 10 մլրդ. դրամ գումար, այսինքն մոտավորապես այնքան, որքան Հայաստանում 2010 հավաքագրված բոլոր բնապահպանական և բնօգտագործման վճարները միասին վերցված Ներկա իրավիճակ- աղտոտում • Մթնոլորտային օդի աղտոտման ծավալները հաշվարկվում են ՍԹԽ վրա հիմնված բանաձևերով, ինչի հետևանքով օրինակ Ալավերդու պղնձաձուլարանի ծծմբի երկօքսիդի արտանետումերի նույն ծավալի դեպքում վճարում են ավելի քիչ գումար • Հայաստանում SO2 տոննա 1800 դրամ, սակայն վնասը 1400-39000 եվրո (Clean air for Europe data) Առաջարկներ • Լեռնամետալուրգիայի թափոնները պետք է դասակարգվեն և մտցվեն հարկման դաշտ` պահովելով լրացուցիչ ֆինանսական միջոցներ և հանդիսանալով ռեսուրսների ռացիոնալ օգտագործման գործիք • Ռոյալթիները պետք է ոչ թե փոխարինեն բնօգտագործման վճարներին, այլ` լրացնեն, առնվազն առաջիկա տարիների համար այս երկու վճարատեսակները պետք է հանդես գան միասին Առաջարկներ • Բնօգտագործման վճարների դրույքաչափերը պետք է հիմնված լինեն ռեսուրսների շուկայական գների վրա, իսկ դրանց բացակայության դեպքում` էկոլոգոտնտեսական հաշվարկների հիման վրա • Բնապահպանական վճարների դրույքաչափերը պետք է հիմնված լինեն շրջակա միջավայրին, մարդու առողջությանը հասցված իրական վնասի գնահատման հիման վրա Առաջարկներ • Հանքանյութի, խտանյութը, ձուլվածքը և բնական ռեսուրսից ստացված վերջնական ապրանքը արտահանվելիս պարտադիր պետք է մաքսազերծվեն` ընդ որում արտադրական ամեն հաջորդ փուլի դեպքում ավելի ցածր դրույքաչափով • Աղտոտման ծավալների հաշվարկի փոփոխություն Շնորհակալություն ուշադրության համար